Towarzystwo Przyjaciół Rzek
Iny i Gowienicy

Nowe rodzaje zanieczyszczeń chemicznych mogą zagrażać jakości wody w UE. Komisja proponuje dodanie 15 produktów chemicznych do wykazu 33 substancji zanieczyszczających podlegających monitorowaniu i kontroli w wodach powierzchniowych UE. Jest to kolejny etap na drodze do poprawy jakości wody w naszych rzekach i jeziorach oraz na obszarach przybrzeżnych.

Wspomniane 15 substancji obejmuje chemikalia przemysłowe, a także substancje stosowane w produktach biobójczych, farmaceutycznych i ochrony roślin. Zostały one wybrane na podstawie danych naukowych wskazujących na ich potencjalne poważne zagrożenie dla zdrowia.

Komisarz ds. środowiska Janez Potočnik stwierdził: „Zanieczyszczenie wody jest jednym z najczęściej poruszanych przez obywateli UE problemów z dziedziny środowiska. Cieszę się z tej inicjatywy, jako że najwyraźniej spełnia ona oczekiwania społeczeństwa. 15 nowych produktów chemicznych zostanie objętych monitorowaniem i kontrolą w celu zagwarantowania, że nie będą one stanowiły zagrożenia dla środowiska i zdrowia ludzi.”

Zostanie to osiągnięte dzięki zmianie dyrektywy w sprawie środowiskowych norm jakości w dziedzinie polityki wodnej. Substancje dodano w wyniku przeglądu, podczas którego rozpatrzono poziom zagrożenia ok. 2000 substancji na podstawie ich stężenia w wodach powierzchniowych, poziomu niebezpieczeństwa, produkcji i stosowania. W przypadku sześciu z piętnastu nowych substancji priorytetowych proponowana klasyfikacja wiązałaby się ze stopniowym zaprzestaniem ich emisji do wody w ciągu nadchodzących 20 lat. Wniosek przewiduje również wprowadzenie bardziej surowych norm w odniesieniu do czterech obecnie kontrolowanych substancji oraz wymóg stopniowego zaprzestania emisji dwóch innych substancji znajdujących się w wykazie.

Do 15 proponowanych dodatkowych substancji priorytetowych należą:

substancje zawarte w środkach ochrony roślin: aklonifen, bifenoks, cypermetryna, dikofol, heptachlor, chinoksyfen;
substancje zawarte w produktach biobójczych: cybutryna, dichlorfos, terbutryna;
chemikalia przemysłowe: kwas perfluorookatnosulfonowy (PFOS), heksabromocyklododekan (HBCDD);
uboczne produkty spalania: dioksyna i dioksynopodobne polichlorowane bifenyle (PCB);
substancje farmaceutyczne: 17 alfa-etynyloestradiol (EE2), 17 beta-estradiol (E2), diklofenak.
Po raz pierwszy proponuje się dodanie substancji farmaceutycznych. We wniosku nie kwestionuje się wartości medycznej tych substancji; poruszono jednak potencjalne szkodliwe skutki ich obecności w środowisku wodnym. Stężenia wyższe od proponowanych norm mogą działać szkodliwie na zdrowie ryb, ograniczać ich reprodukcję lub działać szkodliwie na inne organizmy. W ostatnich latach zdobyliśmy większą wiedzę na temat wpływu substancji farmaceutycznych na środowisko. Wniosek opiera się na tej wiedzy.

Komisja proponuje również ulepszenie monitorowania i sprawozdawczości w odniesieniu do chemicznych substancji zanieczyszczających w wodzie oraz wprowadzenie mechanizmu pozwalającego na uzyskanie lepszych informacji na temat stężenia innych substancji zanieczyszczających, które mogłyby w przyszłości zostać objęte obowiązkiem kontroli na poziomie UE. Do wniosku Komisji dołączono sprawozdanie dla Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące wyników przeglądu obowiązującego wykazu substancji kontrolowanych.

Przyszłe działania

Zmieniony wykaz jest częścią dyrektywy zmieniającej ramową dyrektywę wodną i dyrektywę w sprawie środowiskowych norm jakości w dziedzinie polityki wodnej. Wniosek zostanie przedstawiony Radzie i Parlamentowi do dyskusji i ewentualnego przyjęcia.

Zasadniczo państwa członkowskie muszą spełnić środowiskowe normy jakości dotyczące nowych substancji priorytetowych do 2021 r. (termin określony w drugim planie gospodarowania wodami w dorzeczu). W indywidualnych przypadkach terminy te mogą zostać przedłużone, jeżeli zastosowanie mają warunki dotyczące zwolnień określonych w ramowej dyrektywie wodnej.

Kontekst

Głównym celem unijnej polityki w zakresie wody jest zapewnienie wystarczającej ilości wody dobrej jakości w całej UE, która będzie oszczędniej wykorzystywana przez obywateli i przedsiębiorstwa, a także na cele związane z ochroną środowiska. W 2000 r. w ramowej dyrektywie wodnej ustanowiono ramy prawne umożliwiające ochronę oraz przywracanie zasobów czystej wody w Europie oraz zapewnienie ich długotrwałego i zrównoważonego wykorzystania. Ogólnym celem dyrektywy jest doprowadzenie do zdrowego stanu wszystkich zasobów wodnych – jezior, rzek, strumieni i warstw wodonośnych wód gruntowych do 2015 r.

W art. 16 dyrektywy określono strategie ochrony wód przed zanieczyszczeniem, w których przedstawiono działania, jakie należy podjąć. Pierwszym etapem było ustanowienie wykazu substancji priorytetowych w 2001 r., które ujęto w załączniku X do dyrektywy.

Przegląd wykazu, przewidziany w ramowej dyrektywie wodnej i w dyrektywie w sprawie środowiskowych norm jakości zajął ponad trzy lata ze względu na szczegółową analizę techniczną konieczną dla określenia ewentualnych nowych substancji priorytetowych oraz ustalenia odnośnych środowiskowych norm jakości.

Proponuje się, aby następujące spośród 15 substancji uznać za priorytetowe substancje niebezpieczne: dikofol, chinoksyfen, PFOS, heptachlor, HBCDD, dioksyna i dioksynopodobne polichlorowane bifenyle. Następujące substancje są już ujęte w wykazie, ale zostaną objęte surowszymi normami: bromowane difenyloetery, fluoranten, nikiel, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Za priorytetowe substancje niebezpieczne uznano by dwie należące do wykazu substancje: ftalan dietyloheksylu i trifluralinę.

Dodatkowe informacje:
Wniosek dotyczący zmienionej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej:
http://ec.europa.eu/environment/water/water-dangersub/pri_substances.htm
Zobacz także MEMO/12/59

Źródło: Unia Europejska, ec.europa.eu, fot. sxc.hu

2012-02-03