Towarzystwo Przyjaciół Rzek
Iny i Gowienicy

Poprawa wizerunku uregulowanego odcinka rzeki Iny w Goleniowie, przy jednoczesnym wzroście bioróżnorodności oraz edukacja młodzieży i samorządowców, na temat znaczenia nadrzecznych zadrzewień, jako elementu bioróżnorodności ekosystemu rzeki Iny. Cel pierwszy został zrealizowany przez posadzenie 500 dębów oraz 1000 olsz czarnych nad brzegami uregulowanego odcinka rzeki Iny na odcinku 3 kilometrów po obu stronach rzeki.

Sadzenie odbyło się w dwóch turach. W dniu 18 kwietnia zakupiliśmy sadzonki ze szkółki Nadleśnictwa Goleniów w Krepsku. Wraz z sadzonkami nad rzekę Inę przybyła pani Agnieszka Herman, specjalista z nadleśnictwa, która przeprowadziła instruktaż na temat prawidłowego sadzenia drzew.

Następnie przybyła młodzież z I Liceum Ogólnokształcącego w Goleniowie, która w  kilkuosobowych grupach wspólnie z członkami TPRIIG posadziła połowę sadzonek. Część sadzonek została przez młodych ludzi nazwana imionami.

Członkowie TPRIIG sadzili też drzewka 19 kwietnia. Druga tura miała miejsce 30 kwietnia, kiedy członkowie TPRIIG wraz z rodzinami posadzili resztę sadzonek. Dęby, zgodnie z instruktażem posadzono na koronie wału od strony wody, zaś olsze zostały posadzone niżej, ponad gabionami, na linii średniej wody.

W sumie w akcji nasadzeń wzięło udział ponad 60 osób, w tym członkowie TPRIIG w ilości 20 osób, dwukrotnie, a 10 osób trzykrotnie, po 5 godzin.   Cel drugi zrealizowano przez przeprowadzenie dwóch czterogodzinnych warsztatów w terenie, nad brzegami rzeki Iny. Prelegenci, dr Sławomir Keszka, dr Adam Tański z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego przedstawili uczestnikom znaczenie bioróżnorodności dla prawidłowego funkcjonowania naturalnych ekosystemów rzecznych, zaś inż. Bartosz Racławski, specjalista do spraw ochrony przyrody w Nadleśnictwie Goleniów przybliżył zebranym siedliska chronione ściśle związane z ekosystemami rzek, jak lasy łęgowe, muliste brzegi rzek oraz znaczenie zachowania naturalnych dolin rzecznych dla ochrony tych siedlisk. W pierwszych, przeprowadzonych 23 czerwca 2010 wzięła udział młodzież z I Liceum Ogólnokształcącego w Goleniowie.

Warsztaty dla samorządowców zostały zrealizowane 29 czerwca 2010. W ramach tych zajęć burmistrz gminy Goleniów Krzysztof Zajko wkopał tablicę informacyjną o projekcie ufundowaną przez ZZMIUW.

W tych warsztatach oprócz przedstawicieli samorządu udział wziął przedstawiciel Oddziału Terenowego ZZMIUW w Goleniowie. Uczestnicy warsztatów obdarowani zostali okolicznościowymi torbami lnianymi z logo projektu, oraz sponsorów z materiałami informacyjnymi o działaniach Fundacji „Nasza Ziemia” oraz akcji ochrony naturalnego tarła wędrownych łososiowatych prowadzona od kilku lat przez  TPRIIG. Projekt został zrealizowany we współpracy z Zachodniopomorskim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych w Szczecinie, Zarządem Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w Szczecinie, Urzędem Miasta I Gminy w Goleniowie oraz Nadleśnictwem Goleniów.

Podsumowując projekt musimy stwierdzić kilka potknięć w jego realizacji. Przede wszystkim specyficzny rok spowodował opóźnienie w nasadzeniach w stosunku do założonych terminów. Później część sadzonek została zniszczona podczas wykaszania wałów, a część zniszczyli wandale na odcinku garaży w okolicy ulicy Matejki(dęby), zaś bardzo wysoki poziom wody w rzece Inie- w okolicach 250cm przez półtora miesiąca- spowodowały, że przetrwało około 30% sadzonek.  ZZMIUW OT Goleniów zadeklarował ponowne nasadzenia na koszt wykonawcy strat spowodowanych wykoszeniami, więc jednak drzewa nad uregulowaną Iną w Goleniowie będą rosły. Uważamy jednak, że projekt odniósł zamierzony skutek, przez uwrażliwienie społeczności Goleniowa na problematykę zachowania różnorodności ekosystemów rzecznych, w tym nadbrzeżnych zadrzewień, tak wśród samorządowców, jak i wśród młodzieży. Doglądanie drzew będziemy kontynuować wspólnie z młodzieżą, która ponownie nazwie dosadzone drzewa. Działania związane z realizacja projektu były kilkakrotnie pokazywane przez lokalne media: TVK „Saton”, oraz „Gazetę Goleniowską” i „Głos Szczeciński”. Informacje są także cały czas dostępne na stronie internetowej TPRIIG w dziale „Działania” oraz na stronie projektu „Moje Silne Drzewo”. Towarzystwo Przyjaciół Rzek Iny i Gowienicy pragnie podziękować sponsorom o wsparcie realizacji działań zmierzających do podniesienia świadomości ekologicznej społeczności Goleniowa.

Artur Furdyna

 

Moje silne drzewo.

Prelekcja na warsztaty projektu „Posadź nad rzeka drzewo, daj rybom cień”

Bioróżnorodność w rzekach a drzewa

Ryby są niezwykle ruchliwą grupą zwierząt zmieniających miejsca swego pobytu w poszczególnych porach roku i fakt ten jest ściśle związany z realizacją poszczególnych faz ich cyklu życiowego. W innym miejscu odbywa się rozród, w innym żeruje narybek i dorastająca młodzież, a w innych miejscach przebywają ryby dorosłe. Podobnie różne są miejsca zimowania poszczególnych pokoleń. Z faktem tym wiąże się konieczność otoczenia szczególną ochroną miejsc newralgicznych, decydujących o istnieniu populacji, czyli siedlisk. Ważne przy tym jest odpowiednie rozumienie odrębności takich części siedlisk jak tarliska, zimowiska, czy szlaki migracji. Niezmiernie ważne jest również zachowanie okresowych wylewów rzeki, bowiem właśnie zgodnie z rytmem wezbrań i niżówek realizowany jest cykl życiowy rzecznej ichtiofauny. Jego zakłócenie, czy w skrajnych sytuacjach przerwanie prowadzi do spadku liczebności a nawet wyginięcia poszczególnych gatunków ryb (Wiśniewolski 2003).
Procesy antropopresji w tym zmiany przebiegu i drożności koryt, wycinanie nadbrzeżnych drzew, usuwanie z koryt naturalnych kryjówek zwierząt negatywnie wpłynęły szczególnie na bardziej wymagające środowiskowo ryby jesiotrowate i łososiowate, chociaż również dotknęły reofilne gatunki ryb karpiowatych (np. brzana, świnka, kleń, jelec, boleń, jaź), w miejsce których wchodzą ryby mniej wymagające, a typowe dla wód wolno płynących i stojących (leszcz, płoć, krąp, drobny okoń i inne). Niektóre ryby wyginęły na terytorium Polski, a kilkanaście dalszych gatunków ryb i minogów zostało umieszczonych w kategoriach najwyższych zagrożeń (Witkowski 2001, Witkowski i in. 1999), dlatego bardzo ważnym jest aby podjąć szerszą działalność zmierzającą do ochrony części zasobów ichtiofauny występującej w naszych wodach. Niezwykle ważnym elementem tych działań jest ochrona bioróżnorodności poprzez dbanie o zróżnicowanie siedlisk rzecznych, dbanie o termikę wód poprzez ochronę zadrzewień i naturalnych kryjówek ryb. Brak takich działań, lub działania wręcz przyczyniające się do zmniejszenia zróżnicowania siedlisk powodują stopniowe ubożenie ichtiofauny w rzekach nizinnych przy rosnącym udziale płoci i innych pospolitych gatunków, oraz jednoczesne zanikanie gatunków obligatoryjnie rzecznych, wrażliwych na zmiany środowiska.

Dr Sławomir Keszka


Prelekcja na warsztaty projektu „Posadź nad rzeka drzewo, daj rybom cień”


Siedliska nadrzeczne są determinowane przez działalność wód płynących – strumieni, potoków, rzeka oraz rowów. Przyjmując za punk odniesienia oś cieku wyróżniamy następujące strefy roślinności:
- roślinności zanurzonej, którą w oligotroficznych wodach rzek łososiowych tworzą włosienniczniki, a w wodach leniwie płynących obcy gatunek – moczarka kanadyjska,
- roślinności wynurzonej, wśród której znajdziemy pięknie keitnace grzybienie białe i grążele żółte,
- zbiorowiska, których trzon tworzą krzewy i drzewa. Takie zbiorowiska nazywamy lasami łęgowymi. Są one silnie uzależnione od wody, a właściwie od jej poziomego ruchu w gruncie. Lasy te wykształcają się na glebach zalewanych wodami rzecznymi, o wysokim poziomie wód gruntowych. Na takim siedlisku występuje kilka podtypów drzewostanów; od jesionowo-olszowych na obrzeżach źródlisk i związanych z nimi cieków, przez olszowe w dolinach szybko płynących rzek, olszyny nad wolno płynącymi strumykami po nadbrzeżne lasy wierzbowe i topolowe nad dużymi rzekami. Należą tutaj siedliska chronione w ramach dyrektywy siedliskowej: Łęg wierzbowy 91E0-1, łęgtopolowy 91E0-2, niżowy łęg jesionowo-olszowy, źródliskowe lasy olszowe 91E0-4 oraz siedliska górskie. Nie tak wilgotnymi siedliskami leśnymi związanymi z wodą jak wymienione powyżej są łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe. Są one najbardziej zbliżone do grądów.
W bliskim sąsiedztwie rzeki tuz za linią lasów łęgowych występują grądy. W miarę zmiany warunków glebowych ustępują one lasom iglastym wśród których siedliskiem najbardziej suchym jest sosnowy bór chrobotkowi.

B. Racławski


Prelekcja na warsztaty projektu „Posadź nad rzeka drzewo, daj rybom cień”


Streszczenie wystąpienia
Podczas prelekcji skierowanej dla młodzieży miejscowych szkół, pracowników Urzędu Miejskiego w Goleniowie oraz wędkarzy i członków Towarzystwa Miłośników Rzeki Iny i Gowienicy scharakteryzowano na przykładzie zlewni rzeki Iny charakter cieków górskich i wymagania środowiskowe ryb łososiowatych. Zaprezentowano wyniki inwentaryzacji gniazd tarłowych realizowane w ostatnich latach przez pracowników Wydziału Nauk o Żywności i Rybactwa Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, przedstawiono praktyczne metody polepszania warunków środowiskowych dla ryb wędrownych w ciekach uregulowanych, a także omówiono zalety zacieniania koryta rzecznego przez nasadzenia drzew i krzewów wzdłuż brzegów z których w wyniku regulacji cieków usunięto zarośla.
Prelekcję zakończyła dyskusja na temat ochrony bioróżnorodności i zagrożonych gatunków ryb i minogów w Inie oraz głównych zagrożeniach wynikających z usytuowania rzeki w pobliżu dużych aglomeracji miejskich.

Dr. Adam Tański